Mâm ngũ quả ngày Tết 2025: Ý nghĩa và cách sắp xếp đẹp, may mắn theo phong tục 3 miền
Mâm ngũ quả ngày Tết là truyền thống của người Việt, thể hiện mong ước an lành và thịnh vượng. Tùy theo từng miền, các loại quả trong mâm ngũ quả mang những ý nghĩa riêng biệt.
Mâm ngũ quả là gì?
Mâm ngũ quả là khái niệm để chỉ một mâm trái cây với khoảng năm loại hoa quả khác nhau thường được bày biện trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt. Mâm ngũ quả thường được chưng, bày trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách.
Những loại trái cây này thường để thể hiện ước nguyện của gia chủ thông qua tên gọi và màu sắc cũng như cách sắp xếp chúng.
Ngày nay, khi bày biện mâm ngũ quả cho ngày Tết đã mang nhiều ý nghĩa cho trang trí không chứ không chỉ mang ý nghĩa tâm linh như phong tục ngày xưa.
Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết từng miền
-
Phú: Giàu có, nhiều của cải
-
Quý: Phẩm chất sang trọng
-
Thọ: Sống lâu trăm tuổi
-
Khang: Có nhiều sức khỏe
-
Ninh: Cuộc sống bình an
Còn trong Phật Giáo, 5 màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Vì thế, các loại hoa quả được chưng trên mâm ngũ quả dịp Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định như:
- Quả bưởi, dưa hấu: Căng tròn, tươi mát, hứa hẹn năm mới đủ đầy, may mắn.
- Trái hồng, quýt: Sắc đỏ cam rực rỡ, tượng trưng chosự may mắn và thành đạt.
- Trái lê: Ngọt ngào, ngụ ý cho việc gì cũng suôn sẻ, thuận lợi.
- Trái lựu: Nhiều hạt với mong muốn con cháu nhiều, vui nhà vui cửa.
- Trái đào: Thể hiện sự thăng tiến.
- Mai: Ngụ ý con gái phải có chồng, hạnh phúc.
- Trái táo (táo đỏ): Mang ý nghĩa phú quý.
- Thanh long: Ngụ ý rồng mây gặp hội.
- Quả trứng gà có hình trái đào tiên: Thể hiện lộc trời ban xuống.
- Dừa: Có âm tương tự như là “vừa” trong tiếng miền Nam, có nghĩa không thiếu.
- Sung: Thể hiện mong muốn sung túc trong mọi mặt như sức khỏe, công việc, tình yêu,…
- Đu đủ: Mang đến sự đầy đủ, phồn thịnh.
- Xoài: Có âm na ná như là “xài” nếu đọc theo kiểu miền Tây, cầu mong cả năm tiêu xài không thiếu thốn.
Mâm ngũ quả miền Bắc
Đối với người dân miền Bắc, một mâm ngũ quả đẹp, đúng chuẩn phải là một mâm ngũ quả có đầy đủ các loại trái cây như: chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, hồng, quất cảnh, ớt, dứa,… với màu sắc rực rỡ nhưng phải hài hòa, đảm bảo đúng theo Ngũ hành:
- Kim – màu trắng
- Mộc – màu xanh lá
- Thủy – màu đen
- Hỏa – màu đỏ
- Thổ – màu vàng
Chuối trong mâm ngũ quả được bày theo nải, phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự quần tụ, sum vầy, đầm ấm. Bưởi có màu vàng, tượng trưng cho sự giàu sang, may mắn.
Cũng có một số gia đình thay bưởi bằng quả phật thủ (tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ).
Quả quất cảnh, quả hồng hay ớt đỏ được tô điểm xung quanh mâm ngũ quả vì có màu đỏ, vàng rực rỡ, vô cùng đẹp mắt – biểu tượng cho sự may mắn, thành đạt. Còn quả dứa có mùi thơm đặc trưng, thể hiện mong ước về một năm mới an lành và nhiều phúc lộc.
Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả kiểu truyền thống là đặt nải chuối xanh ở dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại quả còn lại, chính giữa đặt bưởi, phật thủ hoặc là mãng cầu, các loại quả khác nhau đào, hồng, quýt, táo thì đặt ở xung quanh, ở chỗ trống thì có thể xen kẻ ớt, quất.
Mâm ngũ quả miền Trung
Miền Trung thường xuyên chịu thiên tai, bão lũ, hạn hán, nên mâm ngũ quả ở đây khá đơn giản, không cầu kỳ, chủ yếu là những quả có sẵn, thể hiện sự thành tâm. Các loại trái cây thường gặp trong mâm ngũ quả miền Trung gồm: thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt.
Mâm ngũ quả miền Nam
Mâm ngũ quả miền Nam thể hiện mong muốn năm mới đủ đầy, sung túc với 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Người miền Nam tránh bày những quả có phát âm không tốt như chuối, lê, cam, quýt. Mâm ngũ quả thường được trang trí với đu đủ, dừa, xoài đặt lên trước, sau đó mới đến các quả nhỏ hơn.
Cách sắp xếp mâm ngũ quả đẹp, may mắn theo phong tục 3 miền
Cách 1:
Nguyên liệu
- 12 quả quýt
- 5 quả xoài
- 1 quả vú sữa
- 1 quả phật thủ
- 1 quả thanh long
- 1 quả lê
- 1 quả táo
- 8 quả ớt
- Quất
Cách thực hiện
Bước 1: Đầu tiên, ta sẽ đặt quýt vào trong lòng dĩa.
Bước 2: Sau đó trên thành dĩa thì đặt xen kẽ 1 quả xoài với 1 quả quýt.
Bước 3: Tiếp đến, đặt thanh long ở giữa (phía trên quýt), xung quanh là vú sữa, phật thủ, táo, 1 quả quýt và lê để giữ thanh long đứng vững.
Bước 4: Cuối cùng, đặt ớt vào giữa xoài và quýt ở thành dĩa, quất thì trang trí vào những khoảng trống sao cho đẹp mắt là được.
Cách 2:
Nguyên liệu
- 14 quả quýt
- 1 quả dưa hấu
- 1 quả lê
- 1 quả phật thủ
- 1 quả táo
- 4 quả xoài
- 1 quả vú sữa
- 10 quả ớt
- Quất (tủy ý muốn)
Cách thực hiện:
Bước 1: Đầu tiên, đặt dưa hấu vào giữa dĩa, đồng thời xếp đầy quýt ở thành dĩa.
Bước 2: Để giữ vững dưa hấu, ta sẽ đặt bên cạnh quả phật thủ và quả lê, phía trước và sau sẽ là xoài và quýt.
Bước 3: Sau đó, đặt thêm vào bên cạnh dưa hấu một quả táo và một quả vú sữa ở phía trên mặt.
Bước 4: Cuối cùng, để ớt xung quanh dĩa giữa những quả quýt và quất ở khoảng trống mong muốn sao cho đẹp mắt.
Cách 3:
Nguyên liệu
- 1 nải chuối
- 1 quả mãng cầu
- 2 quả táo
- 1 quả lê
- 10 quả quýt
- 2 quả vú sữa
- 1 quả phật thủ
- 1 quả thanh long
- 2 quả xoài
- Ớt, quất (tùy ý muốn)
Cách thực hiện:
Bước 1: Đầu tiên, đặt vào giữa dĩa nải chuối.
Bước 2: Sau đó, xung quanh phía dưới nải chuối ta sẽ thêm vào 1 quả xoài, 2 quả vú sữa và 2 quả táo đối xứng hai bên ở mặt trước.
Bước 3: Bên cạnh nải chuối, ta đặt vào mỗi bên 2 quả quýt xếp chồng lên nhau. vs
Bước 4: Còn mặt sau, đặt quả thanh long lên giữa nải chuối, xung quanh là quả xoài, quả phật thủ và quả lê, đồng thời bày trí các quả quýt phía dưới để giữ vững.
Bước 5: Cuối cùng, đặt phía sau là quả mãng cầu, xung quanh thành dĩa là những quả ớt và quất sao cho đẹp mắt.
